Inleiding
Deze blog gaat in op de berichtgeving naar aanleiding van een brief van intermediairs aan de Eerste Kamer en de berichtgeving daarover. De Eerste Kamer behandelt op dit moment de wetgeving tot deregulering van de beoordeling van arbeidsrelaties. Brancheorganisaties NBBU (Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen) en Bovib (Brancheorganisatie voor intermediairs en brokers) hebben in een brief van 1 september 2015 aan de Eerste Kamer laten weten dat zij chaos voorzien door onduidelijkheid van de wet en de te snelle afschaffing Verklaring Arbeids Relatie (VAR). Waarom komen zij met deze brief en wat is de achtergrond bij hun standpunt? In deze blog ga ik daar op in.
VAR versus nieuwe wetgeving
Onder de huidige wetgeving geeft de VAR duidelijkheid vooraf over het bestaan van het zelfstandig ondernemerschap. Een freelancer vraagt de verklaring aan en na invullen van de standaardvragen wordt er door de Belastingdienst een oordeel gegeven. Is de aanvrager wel of niet een zelfstandig ondernemer. De nieuwe wetgeving schaft deze vooraf beoordeling van het ondernemerschap af . Er wordt in de nieuwe wetgeving naast de afschaffing van de VAR geregeld, dat een tussen een opdrachtgever en een freelancer gebruikte overeenkomst (van opdracht) voorgelegd kan worden aan de Belastingdienst. De Belastingdienst beoordeelt dan of de overeenkomst leidt tot wel of niet de verplichting tot afdracht van loon en premieheffing. Er wordt geen oordeel gegeven over de status van de freelancer.
Waarom is de status van de freelancer van belang voor intermediairs
Veel freelancers werken op dit moment via constructies waar zij door intermediairs bemiddeld worden om voor opdrachtgevers aan de slag te gaan. Ik ga niet in op de verschillende constructies, zoals pay-rolling, maar in het algemeen kan gezegd worden dat de constructies de opdrachtgevers vrijwaren voor zorgen over de status van de freelancer. De intermediairs zorgen ervoor dat de freelancers bij de opdrachtgevers aan de slag gaan, waarbij de idee is, dat de formele arbeidsrelatie niet ontstaat tussen opdrachtgever en freelancer, maar tussen freelancer en intermediair. Dit wordt ook wel tussenkomst genoemd.
Bij tussenkomst kan er sprake zijn van een fictief dienstverband (oftewel gelijkgesteld met een werknemer). Dat is niet aan de orde als degene die via tussenkomst werkt, als zelfstandige wordt aangemerkt. Met andere woorden is de ingeschakelde persoon (freelancer) een zelfstandig ondernemer, dan is er geen sprake van mogelijk werknemerschap. Is hij geen zelfstandige, dan kan werknemerschap dus aan de orde zijn.
Standpunt NBBU en Bovib
Door het afschaffen van de VAR dienen intermediairs de zelfstandigheid van de freelancers te beoordelen. NBBU en Bovib menen dat intermediairs wel in staat zijn om de arbeidsverhouding te beoordelen, maar de beoordeling van de zelfstandigheid van de freelancer valt buiten hun gezichtsveld. Zij menen dat er voor intermediairs een onwerkbare situatie ontstaat.
Intermediairs schakelen nu freelancers gemakkelijk in, als deze een VAR hebben, waaruit blijkt dat ze zelfstandige zijn. Als er geen sprake is van zelfstandig ondernemerschap, ontstaat er bij tussenkomst een fictief dienstverband. Dat is aan de orde als de VAR wordt afgeschaft. Tegen het automatisch ontstaan van een fictieve dienstbetrekking bij tussenkomst heeft de Staatssecretaris geen maatregelen getroffen.
Draconische gevolgen
Volgens NBBU en Bovib wordt de dienstverlening van intermediairs onwerkbaar door de nieuwe wetgeving. Uit een onder hun leden gehouden enquête blijkt dat zij voorzien dat ruim 100.000 freelancers hierdoor hun opdracht zullen mislopen. Zij pleiten dan ook om helderheid te krijgen over de specifieke situatie bij tussenkomst. Verder vragen zij om meer tijd om zich voor te bereiden op de nieuwe wetgeving. Zij willen graag een half jaar om zichzelf en de markt voor te bereiden op de nieuwe wetgeving.
Commentaar
Of dit doemscenario (100.000 mis te lopen opdrachten) ook zal kloppen valt te betwijfelen, maar is natuurlijk niet op voorhand vast te stellen. Het pleiten voor een ruimere periode van invoering is op zich bijzonder vanuit het perspectief van de intermediairs. Immers opdrachtgevers die geconfronteerd worden met deze wetgeving zullen naar mijn verwachting, meer problemen gaan ondervinden bij implementatie, dan de intermediairs.
Opdrachtgevers dienen bij elke arbeidsrelatie die zij met een freelancer aangaan te beoordelen of er sprake is van een arbeidsverhouding. Voor intermediairs is het naar mijn inschatting makkelijker, hun database met freelancers tegen het licht houden en beoordelen of deze freelancers echte zelfstandigen zijn. Dat er dan vervelende gesprekken zullen plaatsvinden aan de hand van deze screening, zou wel aan de orde kunnen zijn.
Slot
Wat denk jij dat de achtergrond is van de alarmbrief van de NBBU en Bovib?
Zal de soep zo heet gegeten worden als dat NBBU en Bovib aangeven?
Ik hoor graag je reactie.
